Brave New World stelt de juiste vragen bij de toekomst: in gesprek met directeur Alexander Mouret
Vraag niet: kunnen we dit? Vraag: moeten we dit wel doen? Dat is de instelling van Brave New World. De conferentie over technologie en biowetenschappen verhuist voor de vierde editie naar een nieuwe locatie: Naturalis. Hoog tijd voor een gesprek met festivaldirecteur en oprichter Alexander Mouret. Over vooruitgang, over de filosofische vragen die daarbij gesteld moeten worden en over het één worden van kunst en wetenschap: ‘Als we iets kunnen gaan we het ook doen. Heel menselijk.’
Brave New World behandelt hele complexe onderwerpen, maar wel onderwerpen die voor alle mensen wellicht relevant zijn en die toegankelijk worden gepresenteerd. Op welk publiek richten jullie je?
‘Bij de eerste editie dat ik dat het vooral corporate bezoekers zou aanspreken, in al mijn naïviteit dacht ik dat bedrijven op die manier bezig zouden zijn met de toekomst. Dat zijn ze niet, daar kwam ik achter. De groepen van IBM en Google bleven dus uit, maar individuele medewerkers kwamen wel. Het slaat vooralsnog vooral aan op individuele interesses van mensen. Men komt omdat ze het persoonlijk interessant vinden. De mensen die Sapiens of Homo Deus van Harari hebben gelezen, dat is ons publiek.’
Leiden kent jou waarschijnlijk vooral als directeur van het Leiden International Film Festival. Hoe heb je ooit besloten om met BNW de stap naar tech te zetten?
‘Ik kwam namens LIFF op South by Southwest, een festival in Texas dat film, muziek en tech combineert. Dat werkt daar, het is heel gaaf. Ik vond toen dat we met LIFF moesten gaan nadenken hoe we het festival gaan ontwikkelen, om sterker te staan. Niet per se qua aantal bezoekers, maar om het festival beter op de kaart te zetten. We zitten natuurlijk in een universiteitsstad dus het leek me een goed idee om met kennis te gaan spelen. Ik wilde het combineren, een innovatiepijler naast de filmpijler en de educatiepijler die we al hebben.
Uiteindelijk bleek dat de interesses van de LIFF-bezoeker en de BNW-bezoeker toch wat verder uit elkaar liggen. Het is nu dus meer separaat, het LIFF is nog wel partner en in het programma Science & Cinema zijn we ook inhoudelijk verbonden. We hebben makers te gast die een interactieve film gemaakt hebben waarin het publiek bepaalt wat er gebeurt met een ongeboren kind. De makers gaan vertellen op BNW en de film is te zien op het LIFF.’
Je bent nu directeur van beide festivals. Zie je jezelf ooit opstappen bij het LIFF om je helemaal op BNW te richten?
‘At some point, ik denk het wel. Het is niet de bedoeling dat ik dit eindeloos blijf doen, maar ik vind het nog veel te leuk. Bij LIFF ben ik nu echt directeur zoals het hoort in een officiële functie, ik heb een sterk team en kan meer tijd stoppen in visie en grote lijnen. Bij Brave New World sta ik echt op de vloer, ik ben aan alle kanten betrokken en daarom voel ik me daar meer uitvoerend producent dan directeur.’
Leiden is de laatste tijd erg bezig met het samenkomen van cultuur en kennis. Geldt dat ook voor BNW of zijn jullie toch vooral op kennis gericht?
‘Kunst en kennis als aparte zaken markeren, dat proberen we bij Brave New World juist niet te doen. De grap is: mensen die daadwerkelijk met het samengaan van kunst en wetenschap werken zien ze niet als twee aparte disciplines. Je hebt kunstenaars met een PhD in biologie, maar ook wetenschappers met projecten die helemaal niet toegepast kunnen worden maar mensen vooral aan het nadenken zetten.
Brave New World beslaat twee dagen. Op de eerste dag kijken we naar tech, kunstmatige intelligentie, dat soort dingen. Op de tweede dag gaan we in op bio, dan wordt het écht interessant. We hebben bijvoorbeeld een kunstmatige baarmoeder, het eerste lammetje is al daaruit geboren. Het kan. En zo gaat het met mensen: als we iets kunnen gaan we het ook doen. Heel menselijk. Maar wat een impact, want wat als je geen kinderen meer hoeft te baren? Nog zoiets: rijke mensen als Elon Musk zijn nu allemaal bezig met onsterfelijk worden door hun hersenen te klonen. Er zijn mensenrechtenadvocaten die zich zorgen maken daarover, dat een lang leven alleen toegankelijk wordt voor hogere klassen en dat lagere sociale klassen daar niets van gaan merken.’
Je beschrijft hier ontwikkelingen die mega interessant zijn, maar ook angstig maken. Zou je de toon van Brave New World als positief omschrijven?
‘We schrijven geen toon voor, we willen de juiste vragen stellen. En dat betekent: stel dat het gebeurt, waar moeten we dan aan denken? Wie heeft er profijt van, wie heeft er nadelen van? Dit jaar verwach ik een grote discussie rondom mind hacking en brain uploading. We hebben gasten die daarmee bezig zijn terwijl sommigen zeggen dat je het echt niet moet doen omdat het gevaarlijk is. De robot Bina 48 is bijvoorbeeld een kopie van Bina Rothblatt, de vrouw van de steenrijke biotech ondernemer Martine Rothblatt. Zij zou in theorie voor eeuwig als deze robot kunnen voortleven. We nodigen de wetenschapper hierachter niet uit om te vragen: wat doet dit knopje en dit draadje? Maar wel: waarom doe je dit? Waarom wil je dit? Ieder jaar ben ik weer verrast hoe ver we zijn met de ontwikkelingen. Je denkt dat je het over sciencefiction hebt, maar het is nu bezig.’
Ik zag op Twitter langskomen dat Brave New World naar Londen gaat in 2020. Gaat dat echt gebeuren?
‘Ja, waarschijnlijk begin april. Samen met Imperial College, de TU van Londen. Het format wordt iets anders maar de naam is hetzelfde en ook daar gaan we geesteswetenschappen verbinden aan technische ontwikkelingen. Momenteel is het een actuele discussie dat men geen geld wil geven aan geesteswetenschappen. Je kunt wel dingen maken, maar dat is een slecht idee als niemand vervolgens bezig is met wat de consequenties daarvan gaan zijn.’
Brave New World vindt op 4 en 5 november plaats in Naturalis. Kijk hier voor het programma en tickets.
.jpg)